توسعة دانش بشر گستره‌ای از علوم و فنون مختلف را پدید آورده، که اغلب برای عموم مردم، ناشناخته و گاه عجیب می‌نماید. در حوزة علوم انسانی که تظاهرات فیزیکی و عینی ملموس همچون سایر رشته‌های دانش تجربی را به همراه ندارد، این ابهام و اعجاب بیشتر است. شاخه‌های مختلف علوم انسانی توضیح، پیش‌بینی و کنترل رفتار فردی و اجتماعی انسان را بر عهده دارند و قواعد و قوانینی را برای سنجش و ارزیابی آن صورت‌بندی می‌کنند. آگاهی از این قواعد، توانایی درک الگوهای رفتاری سایر انسان‌ها و نحوه کنترل آنها را به دست می‌دهد. در این حال، کشورهایی که از این دانش آگاهی دارند و نهادها و سازمان‌های متولیِ آن را بنا نهاده‌اند با بهره‌مندی از قدرت اطلاعات و بینشی که به دست می‌آورند در مواجهه با سایر ملل از توانمندی بالاتری برای سامان بخشیدن به تدابیر، سیاست‌ها و اقدامات خویش برخوردارند.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده می‌شود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز می‌گردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمی‌آید. بدین‌سان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز می‌شود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه می‌یابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته می‌سازد.
واژگان کلیدی: حضرت موسی(ع)، فرعون، فتنة سامری، عملیات روانی.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چکیده

انقلاب اسلامی به عنوان یک اندیشه و مدل سیاسی نوین، ضربه سنگینی بر استیلای جهان غرب واردکرد. نظام سلطه تمامی اشکال براندازی سخت از جمله شورش، کودتا و جنگ نظامی را در یک دهه علیه انقلاب تجربه کرد. لیکن ایستادگی و مقاومت ملت ایران تحت رهبری حضرت امام رضوان الله علیه، قدرت های مستکبر را بر این واقعیت رهنمون ساخت که استفاده از گزینه سخت و نظامی نمی تواند در برابر ایمان و اعتقاد مردم ایران کارآمد باشد، بلکه برعکس موجبات برانگیختن، وحدت و همبستگی هر چه بیشتر ملت ایران را فراهم می‌کند. چنین شد که این قدرت ها لاجرم بر شکست خود در راهبرد مقابله سخت با نظام جمهوری اسلامی اعتراف کردند و مقابله ای پیچیده تر از پیش، تقریبا از دهۀ دوم آغاز شد. که از آن با رویکرد جدید و در چارچوب بهره‌گیری از روش های نرم، یاد می‌شود. تقابلی که رهبری معظم انقلاب از همان آغاز دهه هفتاد با ادبیات و تعابیر مختلف نظیر: تهاجم فرهنگی، ناتوی فرهنگی و شبیخون فرهنگی و اخیراً جنگ نرم خطر آن را گوشزد کرده، مسئولین نظام را به چاره اندیشی در برابر آن فراخواندند. از این رو ضروری است با تدبیر از پیش اندیشیده شده، دامنه و سطح این نوع جنگ، و نیز مبانی و ابعاد آن، باز شناخته شود. این مقاله تلاشی است در جهت شناخت چیستی و چگونگی شکل گیری، اهداف و ویژگی‌های جنگ نرم از دیدگاه مقام معظم رهبری. بدیهی است، شناخت بیشتر جنگ نرم می تواند به مفهوم سازی و شناخت بیشتر این پدیده، همچنین بهبود مدیریت امنیت ملی کشور در خصوص تهدیدات نرم علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران کمک نماید.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، قدرت نرم، بصیرت، فرهنگ و تهاجم فرهنگی.

نویسنده: جواد جمالی

 چکیده

مطرح شدن نقش و جایگاه افکار عمومی در صحنه سیاست و قدرت، بی‌تردید حاصل ورود طیف‌های مختلف مردمی به عرصه سیاسی بوده است. در واقع سیاسی شدن آراء و عقاید جمعی ساکنان کنش‌گر یک قلمرو حکومتی همواره به صورت عنصری تعیین‌کننده در رفتار و کردار حاکمان سیاسی ظهور و بروز یافته است. حوزه سرزمینی انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از "مردمی‌ترین انقلاب‌های تاریخ" پیوندی وثیق با اراده و خواست عمومی برقرار کرده است. مهم‌ترین عنصر اداره کننده این پیوند را می‌توان در رأس نظام سیاسی و رهبری امام خمینی (ره) مشاهده کرد. به باور این پژوهش، امام خمینی(ره) با ارائه تفسیر و قرائتی جدید از مقوله افکار عمومی تلاش کرده‌اند، "مدیريت افکار عمومی" را به جای تغییر، کنترل، دستکاری یا سرکوب، ارائه داده و عملاً نهادینه نمایند. از آنجا که سیرة عملی- سیاسی امام خمینی(ره) بر مبنای این تفکر شکل گرفته است، به سهولت می‌توان الگوی (مدل) رفتاری و مؤلفه‌ها و شاخصه‌های آن را استخراج و عرضه کرد. آنگونه که در این مبحث به تفصیل ارائه شده است. نگاه ارزشی- انسانی امام خمینی(ره) به اراده عمومی افراد جامعه موجب تبدیل آن به منبع تولید قدرت در ایران شده است. در واقع امام با نگاه سیستمی ارزش‌مدار و مبتنی بر کرامت انسانی به افکار عمومی نوعی "روح جمعی مسئولیت‌پذیر" را  به عرصه سیاسی وارد نمودند.
واژگان کلیدی: امام خمینی (ره)، مدیریت افکار عمومی، اراده عمومی، روح جمعی، افکار عمومی، قدرت‌سازی.

نویسنده: سيدحسين محمدي نجم

چكيده

پيوند افكار عمومي با رسانه‌ها، پيوندي ديرينه است. رسانه‌ها هم به افكار عمومي شكل مي‌دهند و هم آن را بيان مي‌كنند. بنابراين عجيب نيست كه با رشد و توسعه رسانه‌ها در دوره پسامدرن شاهد تأثير عميق‌تر و گسترده‌تر آنها بر افكار عمومي باشيم. تأثير رسانه‌ها بر شكل‌گيري افكار عمومي زماني افزون مي‌شود كه ويژگي‌هايي چون تعاملي بودن، غيرتمركزي بودن و قابليت‌ تكثير انبوه به قابليت‌هاي ذاتي رسانه‌ها اضافه مي‌گردد، ويژگي‌هايي كه در "وب دو" و به ويژه در شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي قابل مشاهده‌اند. مي‌توان گفت كه در فضاي سياسي پس از انتخابات اخير رياست جمهوري، شاهد نخستین رزمايش واقعي از كاربرد تأثيرگذار اين رسانه بر افكار عمومي جامعه ايران بوديم. بدين ترتيب بايد ضمن درك عميق‌ از جامعه‌ اطلاعاتي امروز كه به مدد ظهور وب دو تحولاتی شگرف يافته، سياست‌ها و كنش‌هاي متناسب با آن را اتخاذ كنيم.
واژگان اصلي: افكار عمومي، رسانه، وب دو، شبكه‌هاي اجتماعي.

نویسنده: سید رضی عمادی

چکیده

امروز اهمیت داشتن روحیۀ خدمتی و اعتماد کارکنان به سازمانی که در آن فعالیت می‌کنند امری بسیار مهم است و بر کیفیت فعالیت افراد و در نتیجه بر بازده کاری آن سازمان  بیشترین تأثیر را دارد. سازمان‌های نظامی در این میان با توجه به نوع وظایف و کارکردها از جایگاهی ویژه‌ برخور‌دارند. داشتن شرایط روحی مناسب برای خدمت در این سازمان‌ها، همچنین اعتماد به ‌دستگاه‌های نظامی از مهم‌ترین شرایط برای موفقیت آنها به شمار می‌رود. حضور امریکا در جنگ‌های افغانستان و عراق در دهه اول قرن 21 و شرایط ویژه‌ای که در این جنگ‌ها پدید آمد، همچنین طولانی شدن مدت حضور سربازان امریکایی در این دو کشور شرایط روحی و میزان اعتماد آنها و مردم امریکا را به دستگاه نظامی این کشور برای ورود به آن یا تداوم حضور در آن تحت تأثیر قرار داده است. مشکلات روحی سربازان امریکایی بیش از هر زمان دیگر افزایش یافته، میزان خودکشی در ارتش این کشور به بالاترین میزان رسیده است. همچنین کیفیت نیروهای ارتش امریکا تحت تأثیر پیامدهای جنگ‌های اخیر به شدت کاهش یافته است. در این حال، استراتژی‌های تشویقی کاخ سفید و وزارت دفاع تأثیر چندانی بر کاهش بحران‌های روحی و روانی سربازان این کشور و افزایش میزان اعتماد آنها به وزارت دفاع و کاخ سفید نداشته است. 
واژگان کلیدی: امریکا، جنگ عراق، جنگ افغانستان، نیروی نظامی، مشکلات روحی، هزینه‌های مادی، هزینه‌های انسانی.

نویسنده: احسان‌اله نیک‌آیین

چکیده

در طی دو دهه اخیر هیچ مفهومی به اندازه مفهوم بازدارندگی در نظریه‌پردازی‌های استراتژی‌های معاصر رایج نبوده است. توسعه توان نظامی کشورمان امری غیرقابل اغماض و اجتناب‌ناپذیر است و در این توسعه توان نظامی و رزمایش‌ها نقش حیاتی ایفا می‌کنند. رزمایش‌های نظامی اگرچه می‌تواند در جهت افزایش قدرت بازدارندگی کشور مورد توجه قرار گیرد اما با توجهی بسیار مختصر به تعاریف بازدارندگی به خوبی می‌توان اهمیت قدرت نرم در کنار قدرت سخت را ملاحظه کرد. در دنیای پساصنعتی، قدرت به صورت فزاینده‌ای به توان ملت‌ها در خلق و دستکاری اطلاعات و دانش بستگی دارد. توانایی خلق و نوآوری یک کشور می‌تواند توان نظامی آن را تحت‌الشعاع قرار دهد و ابزارهای های‌تک می‌توانند نفوذ نظامی و غیر نظامی یک کشور را افزایش دهند. برای پیشنهاد راهکارهای موثر ابتدا باید ببینیم که برنامه خود را در چه زمینه‌ای می‌خواهیم به اجرا بگذاریم. ما رزمایش‌های نظامی خود را در منطقه خلیج فارس در میان کشورهای عرب همسایه اجرا می‌کنیم، بنابراین مهم است بدانیم که در این منطقه در چه وضعیتی قرار داریم. بی‌تردید مهم‌ترین عامل در شکل‌دهی به قدرت نرم، افکار عمومی کشورهای منطقه هستند این مقاله، ابتدا به بررسی افکار عمومی کشورهای عرب منطقه نسبت به ایران پرداخته و در پایان راهکارهای متناسب با آن ارائه می‌شود.
واژگان کلیدی: رزمایش نظامی، توسعه توان نظامی، قدرت نرم، قدرت هوشمند، دیپلماسی عمومی.

نویسنده: ژوزف نای/ سیداحمد فاطمی‌نژاد

اشاره
ژوزف نای را به روایتی مُبدع مبحث قدرت نرم می‌دانند. طی دو دهة اخیر کتاب‌ها و مقالات زیادی از این نویسندة امریکایی منتشر شده است. همچنین سخنرانی‌های فراوانی هم از وی در این زمینه موجود است. اغلب پژوهندگان، نویسندگان، دانشجویان و... در تحقیقات خود پیرامون این موضوع به این نویسنده مراجعه می‌کنند و اظهارات او را استناد متون و اقوال خود قرار می‌هند.
با وجود این، باید توجه داشت که مفهوم قدرت نرم در مختصات ذهنی نای برگرفته از فضای خودستایانة امریکایی حاکم بر این کشور است. چنانچه در این مقاله شاهد خواهید بود معیارهایی را که وی به عنوان خطوط اصلی مفهوم ذهنی خود ترسیم می‌کند و منابعی را که به منزلة آبشخور توان نرم این کشور معرفی می‌کند از منظر دیگران نه تنها غیرقابل پذیرش بلکه حتی با پارادوکس و تناقضِ آشکار همراه است. از این‌رو، مطالعة انتقادی این دست مقالات توصیة روشنگرانه‌ای به پژوهندگان این حوزه است تا با نگرشی بیرونی و متکی به باورهای اعتقادی خود به بررسی این متون بپردازند. چاپ این مقاله در فصلنامه عملیات روانی تنها به جهت آشنایی خوانندگان با این حوزة مطالعاتی صورت می‌گیرد و ناگفته پیداست که نیازمند نقد و تنقیح پژوهشگران داخلی است.

چکیده
قدرت نرم توانایی تأثیرگذاری بر دیگران برای کسب نتایج مطلوب از طریق جذابیت به جای اجبار یا تطمیع است. قدرت نرم یک کشور بستگی به منابع فرهنگ، ارزش‌ها و سیاست‌هایش دارد. راهبرد قدرت هوشمند منابع قدرت نرم و سخت را ترکیب می‌کند. دیپلماسی عمومی به عنوان ابزار افزایش قدرت نرم پیشینه‌ای طولانی دارد و نقشی مهم در پیروزی جنگ سرد ایفا کرد. جدال کنونی علیه تروریسم فراملی جدال برای فتح قلوب و اذهان است، و اتکای بیش از حد فعلی بر قدرت سخت به تنهایی مسیر موفقیت نیست. دیپلماسی عمومی ابزاری مهم در زرادخانة قدرت هوشمند است اما دیپلماسی عمومی هوشمند مستلزم فهم نقش‌های اعتبار، انتقاد از خود، و جامعه مدنی در تولید قدرت نرم است.
واژگان کلیدی: قدرت، قدرت نرم، قدرت سخت، قدرت هوشمند، دیپلماسی عمومی.

معرفی: علی‌‍محمد نائینی

نام کتاب: فرسایش قدرت نرم؛ مردم، دولتها و اعتماد
نویسندگان: ژوزف نای و همکاران
مترجم: سعید میرترابی

نام کتاب: تهدید نرم و راهبردهای مقابله
نویسنده: گروه مطالعاتی دانشکده امنیت ملی
ناشر: دانشگاه عالی دفاع ملی

نام کتاب: جنگ نرم
نویسنده: داود رنجبران
ناشر: ساحل اندیشه

نام کتاب: جنگ نرم و وضعیت کنونی ما
نویسنده: دبیرخانه شورای فرهنگی
ناشر: مرکز پژوهشهای فرهنگی اجتماعی صدرا

نام کتاب: قدرت و جنگ نرم؛ از نظریه تا عمل
نویسنده: حجت اله مرادی
ناشر: ساقی